Στο τέλος του φθινοπώρου οι καλλιεργητές χρειάζεται να εκτελέσουν μερικές τελευταίες εργασίες για το έτος ώστε τα νεαρά δέντρα και τα φυλλοβόλα οπωροφόρα τους να προστατευτούν από τις καιρικές συνθήκες του χειμώνα. Οι εργασίες αυτές πρέπει να γίνουν αμέσως μετά την πτώση των φύλλων των δέντρων και προτού πιάσει το πολύ κρύο.
Το φθινόπωρο τα δέντρα υφίστανται σοβαρές αλλαγές στην φυσιολογία τους. Το δέντρο πέφτει σιγά σιγά σε λήθαργο. Ενώ έρχεται σιγά-σιγά ο χειμώνας, αισθάνεται την αλλαγή της θερμοκρασίας και της διάρκειας του φωτός της μέρας και υπακούει στις ορμόνες που παράγονται στους ιστούς του. Ο μηχανισμός αυτός ονομάζεται «διάπαυση» και οδηγεί το δέντρο να επιβραδύνει τη δραστηριότητά του για το χειμώνα που έρχεται.
Τα φυλλοβόλα δέντρα μπορεί να φαίνονται αδρανή και παθητικά κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αλλά η αλήθεια είναι είναι ότι συνεχίζουν να ρυθμίζουν το μεταβολισμό τους έχοντας επιβραδύνει μόνο ορισμένες φυσιολογικές τους λειτουργίες. Με τη μείωση του ρυθμού φωτοσύνθεσης και διαπνοής ξεκινά η είσοδος ενός δέντρου σε λήθαργο. Αυτό δεν σημαίνει ότι μένει ανενεργό, αλλά εξακολουθούν να αναπτύσσονται αργά οι ρίζες του, συνεχίζει να αναπνέει και να απορροφά νερό και άλλα θρεπτικά συστατικά από το έδαφος.
Ο χειμώνας είναι μια δύσκολη στιγμή για ένα δέντρο. Το δέντρο που έχει πέσει σε λήθαργο χρειάζεται ακόμη προστασία για να παραμείνει υγιές και απαλλαγμένο από ασθένειες και παράσιτα. Αυτό που πολλοί δεν γνωρίζουν είναι ότι ο χειμώνας οδηγεί τα καταστρεπτικά παράσιτα και έντομα να κρύβονται στον φλοιό, στις ρίζες και στους οφθαλμούς των δέντρων και να περιμένουν την άνοιξη να ξεκινήσουν το καταστροφικό έργο τους. Κάποιες καίριες εργασίες που θα κάνετε πριν μπει ο χειμώνας, θα σας αποζημιώσουν σε μεγάλο βαθμό αργότερα την άνοιξη.
1.Κλαδέψτε και απομακρύντε τα άρρωστα μέρη του δέντρου
Κλαδέψτε τα νεκρά και άρρωστα κλαδιά των δέντρων στα τέλη του φθινοπώρου. Αυτό θα θα ενισχύσει το δέντρο και θα ενθαρρύνει την ανάπτυξή του την άνοιξη, θα ελαχιστοποιεί τις μελλοντικές ζημιές από τις θύελλες και θα το προστατεύσει από τα παράσιτα που διαχειμάζουν σε αυτά τα σημεία. Το κλάδεμα του δέντρου ενώ είναι σε λήθαργο έχει άλλο ένα πλεονέκτημα ,είναι ευκολότερο να γίνει κατά τη διάρκεια του χειμώνα από ό, τι την άνοιξη.
Δώστε το σωστό σχήμα στα αδύναμα κλαδιά που δεν έχουν αντοχή. Απομακρύνετε όλα τα νεκρά και άρρωστα μέρη που είναι ορατά, όπως και τους μουμιοποιημένους καρπούς. Κλαδέψτε τα κλαδιά που μπορεί να αγγίξουν το έδαφος όταν πέσει βροχή και χιόνι. Τα φύλλα και τα κλαδιά που βρίσκονται σε επαφή με το έδαφος εκτίθενται πιο εύκολα από ανεπιθύμητα έντομα και άλλα παθογόνα. Αφαιρέστε τα κατεστραμμένα και αδύναμα κλαδιά ή μέρη του φλοιού και οποιαδήποτε νέα βλάστηση έχει ξεκινήσει από τη βάση του δέντρυο ή κατά μήκος των βραχιόνων και των κλάδων κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου.
2.Εφαρμόστε εδαφοκάλυψη και αερίστε το έδαφος
Τα νεαρά δέντρα είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας και της υγρασίας και χρειάζονται προστατευτικό στρώμα από μονωτικά υλικά για προστασία γύρω από τον κορμό. Η εδαφοκάλυψη εξασφαλίζει πως οι συνθήκες στη βάση του φυτού παραμένουν σταθερές κατά τη διάρκεια περιόδων παγωνιάς και ξηρασίας. Αποτελεί μια καλή πρακτική να εφαρμόζεται τόσο κατά τη διάρκεια του ληθάργου το χειμώνα όσο και το θέρος όταν σχηματίζονται οι καρποί.
Απλώστε ένα λεπτό στρώμα κομπόστ και σάπιων φύλλων για να καλύψετε το έδαφος γύρω από τη βάση του δέντρου. Καλύψτε μια έκταση επιφάνειας περίπου όσο η διάμετρος της κόμης του δέντρου. Εκτός από την προστασία των ριζών, το στρώμα αυτό ανακυκλώνει θρεπτικά συστατικά άμεσα στις ρίζες.
Εάν το έδαφος γύρω από τις ρίζες κρατάει νερό ή δεν αποστραγγίζει καλά, σκαλίστε το σε μικρό βάθος και μετά εφαρμόστε το κομπόστ με τα φύλλα. Τα βαριά εδάφη μπορεί να πνίξουν τις ρίζες. Είναι σημαντικό να μην τραυματίσετε τις ρίζες του δέντρου όταν κάνετε αυτή την εργασία.
3.Η λίπανση και το πότισμα
Αν το έδαφος έχει έλλειψη σε κάποια βασικά στοιχεία εφαρμόστε επιφανειακή λίπανση με ένα ισορροπημένο λίπασμα. Χρησιμοποιήστε ένα με μικρή περιεκτικότητα σε άζωτο, ειδικά σε μεγάλης ηλικίας και πολύ νεαρά δέντρα. Δεν θέλουμε να δούμε μια έκρηξη ανάπτυξης λίγο πριν ο καιρός παγώσει. Η αζωτούχα λίπανση προκαλεί μια τέτοια ανάπτυξη τις θερμές μέρες στα τέλη του φθινοπώρου.
Όταν κατά τη διάρκεια του χειμώνα ακολουθήσουν στη σειρά θερμές μέρες με χαμηλή υγρασία, ενδεχομένως, το δέντρο να χρειαστεί ένα πότισμα. Αν ποτίσετε φροντίστε να το κάνετε όταν το έδαφος δεν είναι παγωμένο και έχει στεγνώσει από υγρασία. Πρέπει να προσέχετε στα χειμερινά ποτίσματα να μην το παρακάνετε και να ποτίσετε με παραπάνω νερό από όσο πρέπει.
4.Ψεκασμός με χαλκούχα σκευάσματα
Η εφαρμογή ενός ψεκασμού με ένα τέτοιο σκεύασμα είναι μια καλή ιδέα για τα φυλλοβόλα δέντρα μας, τα φυλλοβόλα καλλωπιστικά φυτά και τους θάμνους. Ψεκάστε πάντα μετά το κλάδεμα για να προστατεύσετε τις τομές κλαδέματος. Αν ψεκάσετε πριν το κλάδεμα, μάλλον ο κόπος σας θα πάει χαμένος.
Η επιλογή του σκευάσματος που θα χρησιμοποιήσετε είναι σημαντική. Οι ψεκασμοί των δέντρων, που βρίσκονται σε λήθαργο, περιλαμβάνουν σκευάσματα τα οποία περιέχουν ασβέστη, χαλκό και θείο (π.χ. βορδιγάλειος πολτός) για να αντιμετωπίσετε όσους μικροοργανισμούς και παθογόνα (ακάρεα, έντομα, μύκητες, βακτήρια, κ.α.) διαχειμάζουν πάνω στο δέντρο. Τα σκευάσματα αυτά καταστρέφουν τις προνύμφες και τα αυγά των εντόμων. Συνδυάστε χαλκούχα σκευάσματα με θερινό πολτό (ή χειμερινό σε κάποιες περιπτώσεις) για να αντιμετωπίσετε αποτελεσματικά τα περισσότερα παθογόνα.
Προσέξτε να μην ψεκάσετε τις μεσημεριανές ώρες σε μέρες που η θερμοκρασία είναι ελαφρώς υψηλή Προτιμήστε τις απογευματινές ώρες, μιας και η υψηλή θερμοκρασία σε συνδυασμό με αυτά τα σκευάσματα μπορεί να βλάψουν τους λανθανόντες οφθαλμούς του δέντρου. Μιλήστε με το τοπικό κατάστημα γεωργικών εφοδίων που σας προμηθεύει και ζητήστε του τα κατάλληλα σκευάσματα είτε για βιολογική είτε για συμβατική καλλιέργεια.
5.Τυλίξτε με μονωτικό υλικό τους κορμούς των νεαρών δέντρων
Με αυτό τον τρόπο τα προστατεύετε από τον παγετό, τους δυνατούς ανέμους και τα ηλιακά εγκαύματα, συνθήκες οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν αποκόλληση του φλοιού σε σημεία και να εκθέσουν τους ιστούς των δέντρων σε ασθένειες και παράσιτα. Η κάλυψη του κορμού θα τα προστατεύσει επίσης από ζώα που ψάχνουν για τροφή τον χειμώνα, όταν δεν υπάρχει άλλη πράσινη βλάστηση για να τραφούν.
Του Θανάση Αργυρόπουλου (Γεωπόνος ΑΠΘ), για επικοινωνία στέιλτε mail στο share24@gmail.com
