Η Μονή Φιλοσόφου βρίσκεται στην περιοχή «Μονοπόρη» του Λούσιου, 11 χΛμ. περίπου νότια τηςΔημητσάνας. Αποτελείται από δύο κτιριακά συγκροτήματα, την παλαιό μονή και τη νέα στη δεξιά μεριά του Λούσιου και οι δύο, απέχουν μεταξύ τους 600 μέτρα. Πρόκειται για την επονομαζόμενη «αρχόντισσα του Φαραγγιού» του Λούσιου, πλούσια σε ιστορία και σε φυσική ομορφιά.
Το “Κρυφό Σχολειό” η παλαιό μονή είναι χτισμένο στο εσωτερικό μιας σπηλιάς, μήκους περίπου 130μ. και πλάτους 0,50 ως 8 μέτρα, πάνω σ’ έναν απόκρημνο βράχο, με υψόμετρο 500 μέτρα . Η ίδρυση της υπολογίζεται γύρω στο 936 με 967 από τον Ιωάννη Λαμπαρδόπουλο, με καταγωγή από τη Δημητσάνα, αρχιγραμματέα του Αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά.
Εξωτερικά, η Μονή περιστοιχιζόταν από ένα ψηλό τείχος. Στο εσωτερικό υπήρχε ο Ναός, κελλιά, βοηθητικοί χώροι, καθώς και οστεοφυλάκιο όπου φυλάσσονταν τα οστά των Μοναχών. Ο Ναός της Μονής είναι χτισμένος στη βόρεια πλευρά της και έχει χαρακτηριστεί αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα! Γιορτάζει την Κοίμηση της Θεοτόκου.
Η Μονή Φιλοσόφου υπήρξε σπουδαίο εθνικό και παιδευτικό κέντρο, αφού, και εδώ λειτούργησε «Κρυφό Σχολειό». Το 1765 ιδρύθηκε, στη Μονή Φιλοσόφου, η Σχολή Δημητσάνας, που αργότερα, μεταφέρθηκε στη Δημητσάνα. Γνωστή είναι η Βιβλιοθήκη, με σημαντικά χειρόγραφα του 12ου αιώνα, που διατηρούσε η Μονή και που, τώρα, φυλάσσονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη.
Ο 17ος αιώνας αποτελεί τη χρονική «στιγμή» όπου άκμασε η Μονή Φιλοσόφου.
To 1691 ιδρύεται ο Ναός της νέας μονής και το 1700 κατασκευάζονται τα δύο κτίρια δίπλα του. Εικάζεται πως, αρχικά, λειτούργησε σα μετόχι του «Κρυφού Σχολειού» άγνωστο παραμένει πότε μεταστεγάστηκε η Μονή Φιλοσόφου.
Η Νέα Μονή αποτελείται από τρία οικοδομήματα: την Τράπεζα, τον Ξενώνα, τα κελιά των Μοναχών και τους βοηθητικούς χώρους.
Με βασική αιτία ότι, ο αριθμός των Μοναχών ήταν κάτω των έξι, το 1834, ο Υπουργός Κ.Δ. Σχινάς, διέταξε να διαλυθεί η Μονή και να εκποιηθεί η περιουσία της. Επίσης,με βασιλικό διάταγμα, στις 14/4/1922, εγκρίθηκε η προσάρτηση των δυο Μονών, στη Μονή Τιμίου Προδρόμου ως Μετόχια της. Μετά 160 χρόνια, το 1933, αποφασίζεται η επαναλειτουργία της Μονής Φιλοσόφου. Γιορτάζει στις 23 Αυγούστου την Απόδοση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και πανηγυρίζει και τις εορτές της Αγίας Άννας στις 9 Δεκεμβρίου και του Αγίου Νικολάου στις 20 Μάίου.
Michael Miller
