Η ανθρώπινη ιστορία είναι ένα μεγάλο αίνιγμα. Γνωρίζουμε τόσο λίγα πράγματα και τα περισσότερα από αυτά που ξέρουμε αμφισβητούνται καθώς νέα ευρήματα έρχονται στο φως της δημοσιότητας.
Είμαστε σαν ένα είδος με αμνησία που μπορούμε να συλλέξουμε μικρά κομμάτια της ιστορίας μας, αλλά εντελώς ανίκανοι να τα ερμηνεύσουμε σωστά. Βέβαια λείπουν ακόμη πολλά κομμάτια του παζλ…
Ένα τρανό παράδειγμα αυτού αποτελεί ο χάρτης του Piri Reis, ένα αυθεντικό έγγραφο που αντιγράφηκε από παλαιότερα έγγραφα στην Κωνσταντινούπολη το 1513 μ.Χ. και ανακαλύφθηκε το 1929.
Εστιάζει στις δυτικές ακτές της Αφρικής, τις ανατολικές της Νοτίου Αμερικής και τις βόρειες της Ανταρκτικής. Σχεδιάστηκε από την στρατιωτική ιδιοφυΐα, τον ναύαρχο Piri Reis της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Ο ίδιος έφταξε ένα αντίγραφο του χάρτη και στη συνέχεια οι υπόλοιπες λεπτομέρειες προστέθηκαν με βάση έγγραφα τουλάχιστον από τον 4ο αιώνα π.Χ. και πληροφορίες διάφορων εξερευνητών.
Σε διαστάσεις περίπου 60×86 εκατοστά, ο Τούρκος ναύαρχος Piri Reis είχε ζωγραφίσει το 1513 τον χάρτη του κόσμου και είχε συμπεριλάβει την Πορτογαλία, την Ισπανία, τη δυτική Αφρική, τον κεντρικό και νότιο Ατλαντικό, την Καραϊβική, το ανατολικό μισό της νότιας Αμερικής και ένα μέρος της Ανταρκτικής, απαλλαγμένης όμως από τα στρώματα πάγου.
Οι χώρες εκείνες που λείπουν, δεν λείπουν στην πραγματικότητα, γιατί στα αυθεντικά χειρόγραφά του Piri Reis μας διαβεβαιώνει ότι είχε σχεδιάσει και την βόρεια Αμερική αλλά και υπόλοιπο ανατολικό μισό του κόσμου.
Τα κομμάτια του χάρτη πιθανόν καταστράφηκαν με την πάροδο του χρόνου.
Στο ίδιο κείμενο, ο Reis μας πληροφορεί ότι για την σχεδίαση του χάρτη του χρησιμοποίησε όλους τους γνωστούς χάρτες της εποχής του, συνδυάζοντάς τους.
Αν ακόμα δεν έχετε προβληματιστεί, απλά θα πρέπει να γνωρίζετε ότι ο συγκεκριμένος χάρτης είναι τόσο ακριβής στις λεπτομέρειες που δεν γίνεται παρά να προκαλέσει δέος: πως γίνεται τον 16ο αιώνα ένας ναύαρχος να σχεδιάσει πιστά ολόκληρη τη Γη χωρίς την δυνατότητα εναέριας παρατήρησης;
Πως γίνεται να μπόρεσε να χωρίσει τις ηπείρους και τις ακτές στις αληθινές τους αποστάσεις χωρίς την γνώση της μεθόδου της αζιμουθιακής προβολής ή της σφαιρικής τριγωνομετρίας που απαιτούνται για τη χαρτογράφηση;
Και πως σχεδίασε την Ανταρκτική χωρίς εκείνη να έχει ανακαλυφθεί επίσημα τη δεδομένη χρονολογία;
Ποιος ήταν ο Piri Reis?
Ο Πίρι Ρέις (Pîrî Reis, Ahmet Muhiddin Piri, Ahmet ibn-i el-Haç Mehmet El Karamani. περ.1470-1554) ήταν διάσημος Οθωμανός ναυτικός, ναύαρχος και συγγραφέας μιας λεπτομερειακής μελέτης για τη Μεσόγειο με τίτλο Κιτάμπ Μπαχρίγιε.
Χριστιανικής και πιθανόν Ελληνικής καταγωγής, ο Ρέις γεννήθηκε στην Καλλίπολη, μια ναυτική βάση στη Θάλασσα του Μαρμαρά. Ήταν ανιψιός του Κεμάλ Ρέις, ενός πειρατή που έγινε διάσημος για τις μαχητικές του ικανότητες σε ναυμαχίες. Ο Πίρι Ρέις σαλπάρισε με το θείο του και έμαθε δίπλα του την πειρατική τέχνη από το 1487 ως το 1493.
Ο βασικός τους στόχος στη Μεσόγειο, όπου έγινε και θρυλικό το όνομά τους, ήταν κάτι ανάμεσα στην πειρατεία και την υπεράσπιση των οθωμανικών συμφερόντων στις θάλασσες.
Άλλωστε κάτι τέτοιο αποτελούσε κοινή πρακτική τόσο για τους Άγγλους όσο και για τους Γάλλους και Ισπανούς θαλασσοκράτορες της εποχής.
Το 1495 ο Κεμάλ Ρέις έλαβε επίσημο φιρμάνι από τον σουλτάνο Βαγιαζίτ Β’ (1481-1512), να συνδεθεί με την τουρκική πολεμική αρμάδα με το βαθμό του ναυάρχου. Πήρε μαζί του και τον ανιψιό του, ο οποίος επίσης εντάχθηκε με τον ίδιο βαθμό.
Με αυτόν τον τρόπο οι δυο κουρσάροι έγιναν ναύαρχοι. Η συμμετοχή τους στις μάχες ενάντια στη βενετσιάνικη αρμάδα ήταν εντυπωσιακή (1500-1502). Τα μεγάλα πλεονεκτήματα που αποκόμισε η Οθωμανική αυτοκρατορία από τη Συνθήκη της Βενετίας, οφείλονται κυρίως στη γενναιότητα των δύο ναυτικών.
Μετά το θάνατο του θείου του σε μια ναυμαχία το 1502, ο Πίρι Ρέις ξεκίνησε μια νέα καριέρα ως χαρτογράφος. Λάτρης της τελειότητας ο Πίρι Ρέις δεν μπορούσε να ανεχθεί λάθη στη σχεδίασή του.
Στον περίφημο πορτολάνο που σχεδίασε το 1513 χρησιμοποίησε ως πηγές διάφορους παλαιότερους χάρτες οι οποίοι, σύμφωνα με τον ίδιο, προέρχονται από τον Χριστόφορο Κολόμβο και άλλους, που χρονολογούνται στην εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Οι χάρτες που του αποδίδονται είναι διάσημοι για την ακρίβεια της προβολής τους. Πηγή
