Υποτίθεται, ότι δεν έπρεπε να είχα γεννηθεί.
Ρώτησα τη γιαγιά μου, γιατί συμπεριφέρθηκαν έτσι σε αυτή την οικογένεια. Σήκωσε το κεφάλι (εκείνη την ώρα κλάδευε τα φυτά της) και μου είπε: «Έκαναν δεύτερο παιδί. Είναι ενάντια στο νόμο». Φοβήθηκα τόσο, που έτρεξα στο σπίτι και κρύφτηκα κάτω από ένα κρεβάτι, μιας και εγώ ήμουν αυτό το δεύτερο παιδί.
Υποτίθεται, ότι δεν έπρεπε να είχα γεννηθεί. 6 χρόνια μετά την εφαρμογή του νόμου στην Κίνα περί απαγόρευσης απόκτησης δεύτερου παιδιού, γεννήθηκα εγώ, το «απαγορευμένο», παράνομο, δεύτερο παιδί μιας κινεζικής οικογένειας. Μαζί με μένα, έζησαν το ίδιο χιλιάδες άλλα παιδιά, που γεννήθηκαν μετά το 1980, συχνά μυστικά. Η γενιά μου είναι μοναδική στην κινεζική ιστορία.
Την 1η Ιανουαρίου, η Κίνα θέσπισε νέα νομοθεσία, που επιτρέπει σε όλα τα παντρεμένα ζευγάρια να αποκτήσουν και δεύτερο παιδί. Εν τω μεταξύ, η μαζική αστικοποίηση και η αγροτική μετανάστευση άλλαξαν σημαντικά το οικονομικό και κοινωνικό status quo, καθιστώντας τα πολυμελή νοικοκυριά περισσότερο θελκτικά. Αυτές οι αλλαγές σημαίνουν, ότι πολύ λιγότερα παιδιά Κινέζων θα γεννηθούν εκτός του νόμου, σηματοδοτώντας το τέλος μιας εποχής.
Ο συνεχώς αυξανόμενος, αστρονομικός αριθμός του πληθυσμού της Κίνας ταλαιπωρούσε τους ηγέτες της για πάνω από έναν αιώνα. Ο Sun Yat-sen, ευρέως γνωστός ως ιδρυτής της σύγχρονης Κίνας, ασχολήθηκε επανειλημμένα με τα 400 εκατομμύρια πληθυσμό της Κίνας – μακράν ο μεγαλύτερος πληθυσμός παγκοσμίως κατά το 19ο αιώνα.
Τη δεκαετία του 1960, η συζήτηση μετατοπίστηκε στον τρόπο, με τον οποίο θα μπορούσε να περιοριστεί ο τεράστιος και συνεχώς αυξανόμενος πληθυσμός της Κίνας ως μέσο για την άμβλυνση της φτώχειας και τον περιορισμό χρήσης των φυσικών πόρων.
Το 1980, η Κίνα ενέκρινε μια πανεθνική πολιτική “οικογενειακού προγραμματισμού» ή «πολιτική του ενός παιδιού», όπως είναι γνωστή στο εξωτερικό, επιβάλλοντας στις περισσότερες οικογένειες την απόκτηση ενός παιδιού.
Ο οικογενειακός προγραμματισμός επιβλήθηκε άμεσα και παντού. Κυβερνητικοί αξιωματούχοι έκαναν συνεχώς απογραφές και «φακέλωναν» τα νεογέννητα αμέσως μετά τη γέννησή τους, επέβαλλαν υψηλά πρόστιμα σε οικογένειες που πήγαιναν κόντρα στο νόμο και μερικές φορές πραγματοποιούσαν αναγκαστικές εκτρώσεις.
Οι φράσεις «Οικογενειακός προγραμματισμός και πολιτική ελέγχου γεννήσεων» με τρομοκρατούσαν σαν παιδί. Πολλές φορές είχα δει ανθρώπους απεσταλμένους της κυβέρνησης να έρχονται στο χωριό, που ζούσαμε και να παίρνουν μαζί τους τις έγκυες αφήνοντας εμάς τα παιδιά να κλαίμε φωνάζοντας τις μανούλες μας.
«Απαγορευμένες» εγκυμοσύνες τερματίζονταν. Για τις προχωρημένες εγκυμοσύνες, οι αξιωματούχοι ζητούσαν από τις γυναίκες να κάνουν μια υπεύθυνη δήλωση, ότι δεν θα κάνουν άλλα παιδιά και μετά πλήρωναν πρόστιμο.
Μια μέρα, όταν ήμουν περίπου 6 ετών, 5 άτομα από το τοπικό γραφείο προγραμματισμού γεννήσεων ήρθαν στο χωριό μας και μπήκαν στο σπίτι μιας οικογένειας. Κατέσχεσαν οτιδήποτε αξίας βρήκαν και φεύγοντας κατέστρεψαν τη στέγη του σπιτιού βάζοντας φωτιά.
Οι γείτονες δεν έδειξαν καμία συμπόνια. Κάποιοι είπαν, ότι τους άξιζαν, όσα έπαθαν.
«Χωρίς λεφτά, πώς τολμάς να θες κι άλλο παιδί;», «Δεν πλήρωσες το πρόστιμο και απαιτείς η κυβέρνηση να σου συμπεριφερθεί σαν να ήσουν κύριος; Στον ύπνο σου!», ήταν μερικά από τα σχόλια, που ακούγονταν.
Ρώτησα τη γιαγιά μου, γιατί συμπεριφέρθηκαν έτσι σε αυτή την οικογένεια. Σήκωσε το κεφάλι (εκείνη την ώρα κλάδευε τα φυτά της) και μου είπε: «Έκαναν δεύτερο παιδί. Είναι ενάντια στο νόμο».
Φοβήθηκα τόσο, που έτρεξα στο σπίτι και κρύφτηκα κάτω από ένα κρεβάτι. Δεν ήξερα, τί σήμαινε «ενάντια στο νόμο», ήμουν πολύ μικρός, για να καταλάβω. Ήξερα όμως, ότι ήμουν το δεύτερο παιδί της οικογένειας, αφού η οικογένεια και οι γείτονές μας πολλές φορές με αποκαλούσαν «Παιδί Νούμερο 2». Το μυαλό μου γέμισε ερωτηματικά.
Προλαβαίνω να κρύψω τα παιχνίδια μου, πριν αυτοί οι άνθρωποι έρθουν να κατεδαφίσουν το σπίτι μου; Πού να κρυφτώ, για να μη με βρουν και με πάρουν μακριά; Και τί θα γίνει, αν καταφέρουν να με βρουν; Αυτό το απόγευμα ήταν το πιο μαρτυρικό της ζωής μου. Κρυβόμουν με το παραμικρό τις επόμενες μέρες. Κάθε φορά, που άκουγα χτύπημα στην πόρτα, έτρεχα να κρυφτώ. Οι γονείς μου δεν ήξεραν, τί μου συνέβαινε και ο μεγάλος αδελφός μου άρχισε να με αποκαλεί «περίεργο και παράξενο».
Αλλά όσα φοβόμουν, ποτέ δεν μου συνέβησαν. Ένα μήνα μετά τη γέννησή μου, οι γονείς μου πλήρωσαν πρόστιμο 910 δολαρίων. Αυτό μου εξασφάλισε την ηρεμία στη μετέπειτα ζωή μου. Μου δόθηκε ένα hukou, ένα επίσημο έγγραφο, που επιτρέπει στα δεύτερα παιδιά να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες εκπαιδευτικού και υγειονομικού ενδιαφέροντος.
Χρόνια αργότερα, όταν αποκάλυψα σε όλους τους λόγους, που συμπεριφερόμουν εκείνη την εποχή έτσι, όλοι γέλασαν. Ήταν μόνο παιδικές ανησυχίες. Αλλά στο παιδικό μου μυαλουδάκι φάνταζαν βουνό.
Το 1989, σύμφωνα με το Εθνικό Γραφείο Στατιστικής, ο μέσος όρος εισοδήματος στις αστικές περιοχές ήταν 192 δολάρια, ενώ στις αγροτικές μόλις 91 δολάρια. Τα χρήματα, που κατέβαλαν οι γονείς μου ήταν εξωπραγματικά πολλά για τα δεδομένα αυτά.
Δεν ήταν όλοι τόσο τυχεροί όσο εγώ. Η παιδική μου φίλη, η Mengmeng ζούσε απέναντί μας. Ήταν ένα χαρούμενο, μικρό κοpίτσι, που είχε πάντα δύο πλεξίδες με κόκκινα φιογκάκια. Μια μέρα, ενώ παίζαμε στην αυλή μας, μοιράστηκε ένα μυστικό μαζί μου. «Η μητέρα μου έχει μωρό στην κοιλιά της», είπε η Mengmeng.
Το θέμα ήταν, ότι η Mengmeng ήταν ήδη το δεύτερο παιδί της οικογένειας, είχε ήδη μια μεγαλύτερη αδερφή και σε αντίθεση με εμένα, δεν είχε hukou. Οι γονείς της, όμως, ήθελαν απεγνωσμένα και ένα αγοράκι. Λίγο καιρό αργότερα, η Mengmeng εξαφανίστηκε. Όταν ρώτησα τη μητέρα της, μου είπε, ότι την έστειλαν μακριά, στο σπίτι των παππούδων της σε άλλη πόλη.
Όταν επέστρεψε στο τέλος του χρόνου, ο αδελφός της είχε ήδη γεννηθεί. Η Mengmeng πήρε το hukou μόνο αφού οι γονείς της βεβαιώθηκαν, ότι το μωρό θα γεννηθεί με ασφάλεια. Η γιαγιά της είπε, ότι σε άλλη περίπτωση, θα έπαιρναν οι αρχές και τα δύο δεύτερα παιδιά. Εκείνα τα χρόνια, όποτε οι άνθρωποι από το γραφείο οικογενειακού προγραμματισμού έρχονταν στο χωριό, οι γονείς της Mengmeng την έκρυβαν.
Η μητέρα μου έκανε πολλές θυσίες για μένα και δεν εννοώ μόνο τα χρήματα, που έχασε για το πρόστιμο. Όταν ήταν 18 ετών, η μητέρα μου άρχισε να εργάζεται ως αναπληρώτρια δασκάλα. Είχε την ευκαιρία να γίνει μόνιμη, κάτι που θα της εξασφάλιζε ένα μόνιμο, σταθερό μισθό και σύνταξη, όταν ερχόταν η ώρα. Αλλά έχασε και τα δύο. Όταν παντρεύτηκε τον πατέρα μου, ο πεθερός της πάτησε πόδι λέγοντας, ότι δουλειά της γυναίκας είναι η φροντίδα της οικογένειάς της.
Η μητέρα μου εγκατέλειψε προσωρινά τη δουλειά της, αλλά σύντομα επέστρεψε ενάντια στη θέληση του παππού μου. Και μετά γεννήθηκα εγώ, πράγμα, που σήμαινε, ότι έπρεπε να εγκαταλείψει τη θέση της οριστικά. Όσοι κατέχουν επίσημες, κυβερνητικές θέσεις εργασίας, συμπεριλαμβανομένων και των δασκάλων πλήρους απασχόλησης, δεν επιτρέπεται να παραβιaζουν την πολιτική του ενός παιδιού, ακόμη και αν πληρώσουν πρόστιμο.
Η παράβαση του νόμου σήμαινε την απώλεια της εργασίας της και του συνταξιοδοτικού της δικαιώματος. Όχι ότι ακόμα και σήμερα δεν ισχύουν όλα αυτά…
Το 2010, ο καθηγητής Yang Zhizhu απολύθηκε από το Τμήμα Πολιτικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Κίνας στο Πεκίνο, αφού αυτός και η σύζυγός του αποφάσισαν να κρατήσουν το δεύτερο παιδί τους, που ήρθε τυχαία στη ζωή τους. Έχασε τη δουλειά του και οι αξιωματούχοι τον χτύπησαν αλύπητα με πρόστιμο άνω των 36.000 δολαρίων.
Πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να καταλάβουν, γιατί οι γονείς μου ήθελαν κι άλλο παιδί τη στιγμή, που είχαν ήδη ένα και μάλιστα γιο. Ένα παιδί παραπάνω σήμαινε περισσότερα έξοδα. Οι γονείς μου ήταν φτωχοί, αλλά γενναιόδωροι με τα παιδιά τους. Έψαχναν πάντα τις προσφορές και το πιο φτηνό. Η μητέρα μου δεν απέκτησε ποτέ τα κοσμήματα, που ονειρευόταν, όταν ήταν κοpιτσάκι, για να εξοικονομήσει χρήματα για μας.
«Τί καλά θα ήταν αν είχες μείνει στο ένα παιδί», είπε στη μητέρα μου μια πρώην συνάδελφός της, δασκάλα και αυτή, που είχε ένα γιο. «Θα ήσουν τώρα μόνιμη, δεν θα σε κούναγε κανείς απ’ τη θέση σου και θα σε περίμενε μια σύνταξη, όταν γερνούσες». Αλλά στη μητέρα μου δεν άρεσε αυτή η συζήτηση, ειδικά, όταν ήμουν κι εγώ μπροστά. Απλά απαντούσε «Έτσι αποφασίσαμε».
Μπορώ να καταλάβω, γιατί ήθελε περισσότερα παιδιά. Προερχόταν η ίδια από πολυμελή οικογένεια. Στην παραδοσιακή κινεζική κουλτούρα, περισσότερα παιδιά σημαίνει ευημερία. Όταν η γιαγιά μου ήταν άρρωστη στο νοσοκομείο, έτρεξαν και τα 7 παιδιά της να τη βοηθήσουν.
Στα χρόνια πριν από την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας το 1949, η χώρα γνώρισε 8 χρόνια καταστροφικού πολέμου ενάντια στους Ιάπωνες και άλλα 4 χρόνια εμφυλίου πολέμου. Δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι χάθηκαν. Για να συνεχίσει η οικοδόμηση του νέου έθνους, ο τότε Πρόεδρος του Κομμουνιστικού Κόμματος, Μάο Τσε Τουνγκ, ενθάρρυνε τους ανθρώπους να κάνουν παιδιά, όσο πιο πολλά μπορούσαν.
Όταν το καθεστώς άλλαξε, η οικογένειά μου θεώρησε, ότι ήταν παράλογο. Παρά τους περιορισμούς, οι περισσότερες από τις θείες και τους θείους μου έκαναν δύο παιδιά ο καθένας.
Παρόλο που η μητέρα μου ήταν αποφασισμένη να εγκαταλείψει τη δουλειά της, ένα δεύτερο παιδί ήταν δύσκολη υπόθεση. 6 μήνες μετά τη γέννηση του μεγαλύτερου αδελφού μου, υπάλληλοι του γραφείου οικογενειακού προγραμματισμού την πήγαν στο νοσοκομείο και την ανάγκασαν να τοποθετήσει μέσα της μια ενδομήτρια συσκευή, μια κοινή πρακτική εκείνη την εποχή.
Κάθε λίγους μήνες, οι γυναίκες, που είχαν ήδη ένα παιδί, οδηγούνταν στο νοσοκομείο, για να κάνουν έναν υπέρηχο, που θα διαβεβαίωνε, ότι η συσκευή αυτή ήταν στη θέση της και λειτουργούσε.
«Ο τρόπος, με τον οποίο αντιμετωπίζονταν τότε οι γυναίκες (τις έσπρωχναν, τις στρίμωχναν σε φορτηγά καθισμένες σε ξύλινους πάγκους ή όρθιες), ήταν σαν να πήγαιναν γουρούνια στη σφαγή» είπε η μητέρα μου. «Δεν υπήρχε αξιοπρέπεια. Για να διασκεδάσουμε λίγο τόσες γυναίκες μαζί στοιβαγμένες στην καρότσα, βρίζαμε αυτούς, που μας μετέφεραν ή τραγουδάγαμε».
«Μα, αυτή ήταν η δουλειά τους, έτσι δεν είναι;», τη ρώτησα. «Κανείς δεν τους ανάγκασε να κάνουν αυτή τη δουλειά. Θα μπορούσαν να είχαν κάνει και λίγο τα στραβά μάτια σε πολλές περιπτώσεις», απάντησε. «Χρησιμοποιούσαν τη δύναμη και την εξουσία τους, για να σκοτώσουν τόσα πολλά αγέννητα μωρά». Την άνοιξη του 1988, η μητέρα μου αφαίρεσε κρυφά τον ενδομήτριο δακτύλιό της, αλλά ακόμα κι έτσι, δεν μπορούσε να ξεφύγει από τον τακτικό έλεγχο.
Την εποχή εκείνη τα πράγματα ήταν πιο αυστηρά από ποτέ και η μητέρα μου έπρεπε να σκεφτεί μια διέξοδο. Κατά τη διάρκεια του ελέγχου, φορούσε ένα μακρύ παλτό. Έβγαλε ένα σιδερένιο δαχτυλίδι από την τσέπη της και το ρύθμισε, ώστε να είναι ακριβώς εκεί, που έπρεπε να είναι ο ενδομήτριος δακτύλιος. Η φωτογραφία έδειξε ένα δαχτυλίδι ακριβώς εκεί, που έπρεπε να είναι – ένα χαμηλής τεχνολογίας μηχάνημα, αλλά λειτούργησε τέλεια. Έμεινε έγκυος. Όταν το μυστικό της ανακαλύφθηκε, η εγκυμοσύνη ήταν ήδη αρκετά προχωρημένη, για να διακοπεί και το Μάρτιο του 1989, γεννήθηκα.
Ρώτησα τη μητέρα μου, αν θα ήταν καλύτερα, αν είχε μόνο τον αδελφό μου. Αν δεν με είχαν, θα μπορούσαν να ταξιδεύουν ελεύθερα, θα είχε τη δουλειά της, θα αγόραζαν ό, τι ήθελαν και γενικά θα είχαν το κεφάλι τους ήσυχο. «Χωρίς εσένα», απάντησε η μητέρα μου, «όλα τα «καλά» πράγματα, δεν θα είχαν καμία αξία».
Ξέρω, ότι είμαι πολύ τυχερός. Μία μέρα του 1994, επισκέφτηκα με τους γονείς μου το σπίτι ενός θείου μου και όλοι εκεί γιόρταζαν τη γέννηση του δεύτερου παιδιού του. Ο θείος μου ήταν δάσκαλος, πράγμα που σήμαινε, ότι δεύτερο παιδί δεν επιτρεπόταν να κάνει και θα έχανε τη θέση του, ακόμη και αν πλήρωνε το πρόστιμο. Για να πάρει άδεια για δεύτερο παιδί, παραποίησε το πιστοποιητικό γέννησης του πρώτου του παιδιού, σημειώνοντας, ότι ήταν ανάπηρο – σε αυτές τις περιπτώσεις επιτρεπόταν η απόκτηση δεύτερου παιδιού.
Το προηγούμενο έτος, οι γονείς είχαν πάει το παιδί σε εκατό νοσοκομεία και κλινικές ψάχνοντας έναν γιατρό, που θα έκανε εκείνη την πολυπόθητη, ψεύτικη αναφορά. Τελικά, λίγο με κάποιο μέσο, λίγο με λάδωμα, τα κατάφεραν. Στην εφηβεία της η κοπέλα εμφάνισε έντονο θυμό και αποστροφή προς τους γονείς της, οι οποίοι πίστεψε, ότι τη χρησιμοποίησαν και της φόρτωσαν ένα πρόβλημα υγείας, που δεν είχε, για να επωφεληθούν εκείνοι.
Τον Οκτώβριο του 2015, όταν η Κίνα ανακοίνωσε για πρώτη φορά, ότι η πολιτική του ενός παιδιού σύντομα θα καταργηθεί, ένιωσα, ότι ήταν το τέλος μιας εποχής. Όταν γεράσω, θα πω στα εγγόνια μου, πως τυχαία ήρθα σε αυτόν τον κόσμο. Θα τους πω όλες μου τις ιστορίες, τις παράλογες, τις αστείες, τις λυπητερές, τις ανόητες. Όλα αυτά με βοήθησαν να εκτιμήσω τη ζωή και να αγαπήσω περισσότερο τους ανθρώπους γύρω μου.
Μετά την κατάργηση της πολιτικής για το ένα παιδί, προσπάθησα να επικοινωνήσω με το γραφείο οικογενειακού προγραμματισμού στη γενέτειρά μου, για να τους ρωτήσω για κάποια χαρτιά, που έπρεπε να ανασυνταχθούν.
Δεν βρήκα κανέναν. «Υπήρχαν δύο διευθυντές στο τοπικό γραφείο οικογενειακού προγραμματισμού, που τώρα ζουν απομονωμένοι και μέσα στην απόγνωση μετά την απώλεια του ενός και μόνου παιδιού τους», μου είπε ο θείος μου, ο οποίος ζει ακόμα στο χωριό. Και οι δύο διευθυντές – τί σύμπτωση – έχασαν το μοναδικό παιδί τους. Έχουν πάρει πολλές αθώες ζωές στο λαιμό τους αυτοί, έτσι είναι η θεία τιμωρία. Έκλεισα το τηλέφωνο και σκέφτηκα, πώς τα φέρνει καμιά φορά η ζωή.
