Η Τουρκία θα ζητήσει να μπούμε σε διαπραγματεύσεις για όλα, δηλώνει ο Άγγελος Συρίγος, ο οποίος επισημαίνει ωστόσο πως πρόκειται για την πλέον παρατεταμένη συγκρουσιακή κατάσταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις τα τελευταία 46 χρόνια και αυτό ενέχει πολλούς κινδύνους.
Μιλώντας ο αναπληρωτής καθηγητής διεθνούς δικαίου και εξωτερικής πολιτικής και βουλευτής της ΝΔ στην Α΄ Αθηνών, προειδοποιεί μάλιστα πως υπό αυτήν την οπτική η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ απέχει πάρα πολύ.
«Η βασική πίεση που ασκείται και προς τις δύο χώρες είναι να μην προχωρήσουν σε πολεμική αναμέτρηση. Μας λένε: «μη μαλώνετε αλλά καθίστε στο τραπέζι και συζητήστε». Από εκεί και πέραν δεν θεωρώ ότι τους ενδιαφέρει πολύ το περιεχόμενο των διαπραγματεύσεων -σημειώνει- και συνεχίζει: «Σίγουρα θα ήθελαν συνολική επίλυση των ελληνοτουρκικών προβλημάτων. Δεν είναι όμως αιθεροβάμονες να πιστεύουν ότι θα λυθεί μία τέτοια σύγκρουση που υποβόσκει από το 1955. Όταν θα καθίσουμε να συζητήσουμε, είναι βέβαιον ότι η κάθε πλευρά θα απαριθμήσει τον δικό της κατάλογο θεμάτων».
«Η Τουρκία θα ζητήσει να μπούμε σε διαπραγματεύσεις για όλα. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να συμφωνήσουμε…», σημειώνει με νόημα.
«Ακόμη και να τα βρούμε στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο με την Τουρκία, το κυπριακό θα έρχεται ως φάντασμα να χαλάσει την υποτιθέμενη λύση των δύο χωρών. Ως προς το διεθνές δικαστήριο της Χάγης πρέπει να επισημάνω ότι αποτελεί κατ’ ουσίαν μονόδρομο. Οι θέσεις των δύο πλευρών απέχουν σε τεράστιο βαθμό. Βαυκαλιζόμαστε εάν πιστεύουμε ότι μπορεί να γεφυρωθούν», επισημαίνει με νόημα, ενώ προτείνει να χαράξουμε ευθείες γραμμές βάσεις κατά μήκος των ακτογραμμών μας στο Αιγαίο, ώστε οι θαλάσσιες περιοχές υπό ελληνική κυριαρχία να αυξηθούν κατά περίπου 3%.
Ολόκληρη η συνέντευξη
-Θεωρείτε πως η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ για την Τουρκία στις 24 και 25 Σεπτεμβρίου, μπορεί να είναι σταθμός για την επανέναρξη του ελληνοτουρκικού διαλόγου;
Η σύνοδος κορυφής είναι περίπου σε ένα μήνα. Ελπίζω τα πράγματα να έχουν προχωρήσει μέχρι τότε και να μη ζούμε το κλίμα εντάσεως που βιώνουμε τις τελευταίες εβδομάδες. Είναι η πρώτη φορά τα τελευταία 46 χρόνια που έχουμε τόσο παρατεταμένη συγκρουσιακή κατάσταση στα ελληνο-τουρκικά.
Η κρίση των Ιμίων το 1996 διήρκησε λίγες ώρες. Η κρίση του Μαρτίου του 1987 διήρκεσε περίπου τρεις ημέρες. Η μοναδική μακροχρόνια κρίση που είχαμε, το 1976, με το ερευνητικό σκάφος «Σισμίκ» διήρκησε 18 ημέρες. Έχουμε ήδη σπάσει αυτό το χρονικό όριο και βαδίζουμε προς την 20ή μέρα. Κάτι τέτοιο εγκυμονεί πολλούς κινδύνους. Υπ’ αυτήν την οπτική η σύνοδος κορυφής απέχει πάρα πολύ.
-Τί ακριβώς μας ζητούν οι ξένοι να κάνουμε κατά τις διαπραγματεύσεις; Μας πιέζουν να συζητήσουμε για όλα τα θέματα; Ακόμη και για αυτά που δε συμφωνούμε;
Χωρίς να έχω κάποιες ιδιαίτερες πληροφορίες για το τι συμβαίνει στην παρούσα φάση, εκτιμώ ότι η βασική πίεση που ασκείται και προς τις δύο χώρες είναι να μην προχωρήσουν σε πολεμική αναμέτρηση. Μας λένε: «μη μαλώνετε αλλά καθίστε στο τραπέζι και συζητήστε». Από εκεί και πέραν δεν θεωρώ ότι τους ενδιαφέρει πολύ το περιεχόμενο των διαπραγματεύσεων. Σίγουρα θα ήθελαν συνολική επίλυση των ελληνοτουρκικών προβλημάτων.
Δεν είναι όμως αιθεροβάμονες να πιστεύουν ότι θα λυθεί μία τέτοια σύγκρουση που υποβόσκει από το 1955. Όταν θα καθίσουμε να συζητήσουμε, είναι βέβαιον ότι η κάθε πλευρά θα απαριθμήσει τον δικό της κατάλογο θεμάτων. Η Τουρκία θα ζητήσει να μπούμε σε διαπραγματεύσεις για όλα. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να συμφωνήσουμε…
-Πιστεύετε ότι οι εταίροι μας και το ΝΑΤΟ υπερασπίζουν πραγματικά μια χώρα μέλος τους; Και συμμερίζεσθε την παλιότερη εκτίμηση του κ. Αποστολάκη ότι αν γίνει ένα επεισόδιο μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας θα είμαστε μόνοι μας;
Ουδέποτε το ΝΑΤΟ μπήκε στη διαδικασία να υπερασπιστεί μία χώρα μέλος του από την απειλή μίας άλλης χώρας επίσης μέλους του. Με δεδομένο τον τρόπο λήψεως αποφάσεων εντός της ατλαντικής συμμαχίας αυτό είναι κάτι φυσιολογικό. Η συμμαχία λαμβάνει αποφάσεις μόνον με απόλυτη ομοφωνία των κρατών μελών.
Επομένως η Τουρκία μπορεί εύκολα να μπλοκάρει τη λήψη αποφάσεων ή να διαταράξει συνολικά το έργο του ΝΑΤΟ. Πολύ περισσότερο, όμως, από την κατάσταση στο ΝΑΤΟ με προβληματίζει η στάση αρκετών εταίρων μας εντός της ΕΕ. Ο αρμόδιος επίτροπος Μπορέλ απαρνείται την ιδιότητά του προσπαθώντας να τηρήσει ίσες αποστάσεις έναντι δύο κρατών μελών, Ελλάδας και Κύπρου και ενός τρίτου κράτους, της Τουρκίας.
Σε περίπτωση θερμού επεισοδίου ξεκινούμε με την παραδοχή ότι θα είμαστε μόνοι μας. Εργαζόμαστε όμως διπλωματικά για να μην είμαστε μόνοι μας. Εκείνο που πρέπει να αντιληφθεί η Ευρώπη είναι ότι η Τουρκία δεν αποτελεί πρόβλημα Ελλάδας και Κύπρου. Συνιστά, πλέον, συστημικό κίνδυνο για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και σταθερότητα. Προς το παρόν μόνον η Γαλλία φαίνεται να το έχει αντιληφθεί.
-Μετά τα 12 μίλια στο Ιόνιο, τι πρέπει να γίνει στο Αιγαίο;
Είναι πολλά πράγματα που πρέπει να γίνουν και είναι θετικό που κινούμαστε πλέον αυτή την κατεύθυνση. Μέχρι τώρα είχαμε μία αμυντική προσέγγιση του διεθνούς δικαίου που εντοπιζόταν αποκλειστικώς στην προσφυγή μας στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης. Η επίκληση του διεθνούς δικαίου ήταν μόνον ρητορική.
Δεν αναφέρομαι σε οριοθετήσεις θαλάσσιων ζωνών που απαιτούν συμφωνία γειτονικών κρατών. Αυτό δεν είναι κάτι εύκολο. Χρειάζεται επιμονή, σωστό χρονισμό και κυρίως τη σύμφωνη γνώμη της άλλης πλευράς. Αναφέρομαι σε κινήσεις που προβλέπονται από το διεθνές δίκαιοκαι μπορούσαν να γίνει μονομερώς από την Ελλάδα, στο πλαίσιο της ασκήσεως των δικαιωμάτων της.
Επί παραδείγματι, ένα βασικό βήμα στο Αιγαίο είναι να χαράξουμε ευθείες γραμμές βάσεις κατά μήκος των ακτογραμμών μας. Οι ακτογραμμές έχουν μεγάλη σημασία για τη χάραξη των θαλασσίων ζωνών. Από εκεί ξεκινάμε να μετράμε και την αιγιαλίτιδα ζώνη και την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ. Σήμερα ακολουθούμε το σύστημα της φυσικής ακτογραμμής. Ακολουθούμε οποιαδήποτε πτυχή η μικρή γεωγραφική ανωμαλία της ακτής. Υπάρχει και το σύστημα των ευθειών γραμμών βάσεως.
Χαράσσουμε δηλαδή μία ευθεία γραμμή που ακολουθεί τη γενική κατεύθυνση της ακτογραμμής . Υπολογίζεται ότι με ένα τέτοιο σύστημα οι θαλάσσιες περιοχές υπό ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο θα αυξηθούν κατά περίπου 3%. Κάτι άλλο που επίσης πρέπει να γίνει είναι το κλείσιμο των κόλπων επίσης με ευθείες γραμμές.
Τα θαλάσσια χωροταξικά έχουν τεράστια σημασία. Υπάρχει και σχετική ευρωπαϊκή οδηγία. Πρέπει να προχωρήσουμε στο σωστό σχεδιασμό τους. Χτίζοντας πάνω στα δικαιώματά μας, ενισχύουμε τις ελληνικές θέσεις
-Κουραστική η ερώτηση κ. Συρίγο, αλλά προβλέπετε θερμό επεισόδιο πριν Ελλάδα και Τουρκία οδηγηθούν σε διάλογο; Κάποιοι, για παράδειγμα, ισχυρίζονται πως αν θα γίνει ή όχι, θα εξαρτηθεί από το εάν η Αθήνα απαντήσει και δεν συνεχίσει μια πάγια τακτική να μην εφαρμόζει τα δικαιώματά της στην περιοχή, κάτι το οποίο και εσείς έχετε επισημάνει..
Ζούμε μία κατάσταση όπου όλα είναι πιθανά. Δεν θα μου κάνει εντύπωση είτε ένα θερμό επεισόδιο είτε η αποκλιμάκωση. Εκτιμώ ότι η Τουρκία επιδιώκει κάποια κίνηση εντυπωσιασμού για να ισοφαρίσει την υπογραφή και κύρωση της συμφωνίας Ελλάδας-Αιγύπτου.
Ίσως αυτή η κίνηση να είναι η εκχώρηση προς την τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίου ΤΡΑΟ αδειών έρευνας και εκμεταλλεύσεως στην περιοχή του τουρκο-λιβυκού μνημονίου.
Γενικότερα πάντως, εάν μιλούσαμε με όρους ποινικού δικαίου θα λέγαμε ότι η Τουρκία κινείται τουλάχιστον στο επίπεδο του λεγόμενου «αναγκαίου δόλου» εάν όχι του «άμεσου δόλου». Έχοντας δηλαδή ως σκοπό την επιβολή της επικυριαρχίας της στα κράτη της ανατολικής Μεσογείου και δη στην Ελλάδα, αποδέχεται ότι μπορεί να οδηγηθούμε και σε θερμό επεισόδιο.
-Και ο διάλογος πώς θα γίνει; Θα είναι διμερής; Θα έχει στο τραπέζι ευθέως ή εμμέσως και το Κυπριακό, τις ευρωτουρκικές σχέσεις; Και θα καταλήγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης;
Η έννοια του μεσολαβητή (ένας ρόλος που έχει αναλάβει αυτή τη στιγμή η Γερμανία), τελειώνει όταν τα δύο μέρη συμφωνήσουν να αρχίσουν τις συζητήσεις. Δεν υπάρχει λόγος να παραμείνουν ως θεατές τρίτα κράτη στον ελληνο-τουρκικό διάλογο. Αναφερθήκατε και στο κυπριακό.
Η συζήτηση θα είναι μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να αφορά σε ένα τρίτο κράτος. Η Τουρκία όμως δεν σκέφτεται έτσι. Εκκινώντας από τις δικές τις εμπειρίες από τους Τουρκοκυπρίους, θεωρεί ότι και η Ελλάδα ελέγχει πλήρως τα τεκταινόμενα στην Κυπριακή Δημοκρατία. Η πραγματικότητα πόρρω απέχει από μία τέτοια σχέση.
Ακόμη και να τα βρούμε στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο με την Τουρκία, το κυπριακό θα έρχεται ως φάντασμα να χαλάσει την υποτιθέμενη λύση των δύο χωρών. Ως προς το διεθνές δικαστήριο της Χάγης πρέπει να επισημάνω ότι αποτελεί κατ’ ουσίαν μονόδρομο. Οι θέσεις των δύο πλευρών απέχουν σε τεράστιο βαθμό. Βαυκαλιζόμαστε εάν πιστεύουμε ότι μπορεί να γεφυρωθούν.
